Het belang van “Play”, het spe(e)lelement in de samenleving, werd al geruime tijd geleden bestudeerd. In de laatste jaren lijkt het echter pas echt een bredere, dan alleen cultuurhistorische, belangstelling te genieten. Jezelf goed voelen, lekker in je vel zitten waren gedachtes die goed aan sloten bij dit speelelement. Dit als een element op zich te gaan beschouwen en promoten is in die mate doorgedrongen dat een woord “wellness” nog niet eens zo heel lang geleden een modewoord leek te gaan worden. Maar wat zit er voor ons in het idee rond spelen?
In zijn boek “Homo Ludens” beschreef Johan Huizinga al het concept “play”. In het Nederlands spreken we in dit geval over zowel spel als spelen; want het gaat zowel om de deelname er aan als om het idee achter de hele interactie. Volgens Huizinga is “play” een van de fundamenten van beschaving, en voor ons betekent dat dat het interessant kan zijn hier bij stil te staan en te bedenken wat voor een invloed het dan heeft.
Zonder in te gaan op beschouwingen over in welke mate een speelelement dan van andere zaken te onderscheiden is, is het interessant om te zien welke karakteristieken Huizinga geeft voor “play”:
- Spel is vrij, het is vrijheid
- Spel is niet gewoon noch is het het echte leven
- Spel is te onderscheiden van het gewone leven in lengte en locatie
Wanneer we spelen dan, inderdaad, spelen we een spel. Deze voor de hand liggende gedachte bevat de drie bovenstaande punten; we spelen in onze vrije tijd, voor ons eigen plezier een spel en dat heeft regels en op een gegeven moment ook weer voorbij. Na een spel stappen we weer het echte leven in. De stap naar een idee van wat dit voor ons nu kan betekenen ligt in het besef dat spel niet alleen voor kinderen is. Integendeel; volwassenen spelen ook graag met elkaar en gaan dagelijks op het werk op verschillende manieren met elkaar om.
Dit besef bracht managementkringen tot het actief vormen van bedrijfsculturen. Wat is er mooier dan in vrijheid met je collega’s kunnen omgaan in een omgeving die van nature al een zekere scheiding trekt tussen jou en anderen? De gedachte is hier een “work hard/play hard” gedachte; humor, een losse werksfeer, grapjes en vriendelijkheid op de werkvloer kunnen werknemers aanzetten harder te werken. De bekendste voorbeelden uit de .com bubble, maar ook van daarna, gaan zelfs verder; spelen op het werk maakt kwalitatief hoogwaardige arbeid mogelijk. Zeg google en werknemers dromen van zwembaden, lounges en een stapel games op of bij kantoor.
De kritiek is natuurlijk dat invoering van dit spelelement op het werk alleen de eisen van werknemers in het leven heeft geroepen, en dat het proces niet andersom is gelopen. Feit blijft dat we in meer of mindere mate spelelementen tegen zijn gekomen en gaan komen op het werk. Dat besef kan gaan zorgen, of is gaan zorgen, voor een opvolgende ontwikkeling niet alleen komt spel naar de werkvloer ook de behoefte aan speelgoed komt naar de werkvloer.
Weet waar je kansen liggen; speelgoed is misschien een vertrouwde markt, maar speelgoed op het werk kan nog een lange ontwikkeling voor de boeg hebben. Spel breekt de spanning, geeft een vrijheid en geeft de spelers de mogelijkheid zichzelf even anders neer te zetten. In vrijheid je werk inrichten krijgt op steeds meer plekken ruimte, de opkomst van Twitter maar ook van “serieuze” alternatieven als LinkedIn voor “niet serieuze” als Hyves passen in dit plaatje. Juist het tijdelijke, de regels van spel zorgt ervoor dat het ideaal kan zijn voor “er bij” en zorgt voor een herkenbaarheid én een groepsgevoel. Dat we ook in 2009 hierbij ook graag tastbaar speelgoed willen wordt misschien wel het beste gekenmerkt door de razendsnelle verspreiding een stel kleurrijke poppetjes om gegevens uit te wisselen.
Een saaie, abstracte handeling wordt aantrekkelijk gemaakt op een manier die we online én offline vast nog veel vaker gaan zien. Het internet heeft zowel een speelcultuur als de mogelijkheden spel aan te bieden. Kansen liggen, zeker nu, bij diegene die met een online “spel” een nuttige bijdrage kan leveren aan de (arbeids) productiviteit. De basisregels zijn bekend; de vraag is hoe we ze benutten.